Current Affairs | चालू घडामोडी | 16 AUG 2024
अनुक्रमणिका
1) 16 ऑगस्ट दिनविशेष
1.1) 16 ऑगस्ट 1765 = अलाहाबदचा तह
- बक्सारच्या युद्धानंतर (1764) बंगाल, बिहार आणि ओडिशा या प्रांताचे दिवाणी हक्क कंपनीला प्रदान
1.2) 16 ऑगस्ट 1932 = रॅम्से मॅकडोनाल्ड चा जातीय निवाडा
1.3) 16 ऑगस्ट 1982 = लातूर जिल्ह्याची निर्मिती
- उस्मानाबाद (धाराशिव) जिल्ह्यातून
2) Uniform Civil Code : समान नागरी कायदा म्हणजे काय ?
- देशात समान नागरी कायद्याची (Uniform Civil Code) चर्चा सुरु असतानाच (15 ऑगस्ट) स्वातंत्र्यदिनी पीएम मोदी यांनी सेक्युलर सिव्हील कोड असा उल्लेख केला.
- मोदी यांनी धर्मनिरपेक्ष संहितेवर चर्चा व्हायला हवी, अशी भूमिका मांडली. त्यामुळे पुन्हा एकदा समान नागरी कायद्याची चर्चा सुरु झाली आहे.
- समान नागरी कायदा काय आहे ? नावाप्रमाणेच, समान नागरी कायदा म्हणजे सर्वांसाठी एकच नियम, पण भारतासारख्या वैविध्यपूर्ण देशात जिथे प्रत्येकाला आपापल्या धर्मानुसार जगण्याचे स्वातंत्र्य आहे तिथे त्याची अंमलबजावणी करणे इतके सौंपे आहे का? या प्रश्नाचे उत्तर आजही अनुत्तरित आहे.
● समान नागरी कायद्यानुसार, संपूर्ण देशासाठी समान कायद्यासह, विवाह, घटस्फोट, वारसा, दत्तक यांचे नियम सर्व धार्मिक समुदायांसाठी समान असतील. - कलम 44 : घटनेच्या कलम 44 मध्ये भारतात राहणाऱ्या सर्वकलम 44 नागरिकांसाठी समान कायद्याची तरतूद आहे.
- कलम 44 राज्यघटनेच्या धोरणाच्या मार्गदर्शक तत्त्वांमध्ये समाविष्ट आहे. या लेखाचा उद्देश संविधानाच्या प्रस्तावनेतील ‘धर्मनिरपेक्ष लोकशाही प्रजासत्ताक’ या तत्त्वाचे पालन करणे हा आहे.
3) समान नागरी कायद्याचा पहिला उल्लेख केव्हा झाला ?
- समान नागरी संहितेची चर्चा म्हणजे समान नागरी कायदा ही स्वातंत्र्योत्तर संकल्पना आहे असे नाही.
- 1835 मध्ये ब्रिटीश सरकारच्या एका अहवालात इतिहासाची छाननी केली असता त्याचा उल्लेख आढळून येतो. ज्यामध्ये असे म्हटले आहे की, गुन्हे, पुरावे आणि करार या मुद्द्यांवर समान कायदा लागू करण्याची गरज आहे.
- यासोबतच या अहवालात हिंदू आणि मुस्लिमांच्या धार्मिक कायद्यांशी छेडछाड झाल्याची कोणतीही चर्चा नाही.
- परंतु 1941 मध्ये हिंदू कायद्याची संहिता तयार करण्यासाठी बी. एन. राव यांची एक समिती स्थापन करण्यात आली होती. या समितीच्या शिफारशीवरून, 1956 मध्ये हिंदू, बौद्ध, जैन आणि शीख यांच्या वारसाहक्काच्या प्रकरणांचे निराकरण करण्यासाठी हिंदू उत्तराधिकार कायदा विधेयक स्वीकारण्यात आले.
- पण मुस्लिम, ख्रिश्चन आणि पारशी लोकांसाठी वेगळे वैयक्तिक कायदे होते.
4) भारतात समान नागरी कायद्याची स्थिती आता काय आहे ?
- भारतीय करार कायदा 1872, नागरी प्रक्रिया संहिता, मालमत्ता हस्तांतरण कायदा 1882, भागीदारी कायदा 1932, पुरावा कायदा 1872 यांसारख्या प्रकरणांमध्ये सर्व नागरिकांना समान नियम लागू आहेत.
- पण धार्मिक बाबतीत वेगवेगळे कायदे प्रत्येकासाठी लागू आहेत आणि त्यात खूप वैविध्य आहे.
- गोवा हे देशातील एकमेव राज्य आहे जेथे समान नागरी कायदा लागू आहे.
- संविधानाच्या कलम 44 मध्ये काय म्हटले आहे?
- घटनेच्या कलम 44 मध्ये भारतात राहणाऱ्या सर्व नागरिकांसाठी समान कायद्याची तरतूद आहे.
- कलम 44 राज्यघटनेच्या धोरणाच्या मार्गदर्शक तत्त्वांमध्ये समाविष्ट आहे.
5) गोव्याच्या समान नागरी कायद्यात काय आहे ?
- गोव्यात 1965 पासून समान नागरी कायदा लागू आहे.
- हिंदू, मुस्लिम आणि ख्रिश्चनांसाठी वारसाहक्क, हुंडा आणि विवाह याबाबत एकच कायदा आहे.
- कोणताही पालक आपल्या मुलांना त्यांच्या मालमत्तेपासून पूर्णपणे वंचित ठेवू शकत नाही.
- गोव्यात मुस्लिमांनी विवाह नोंदणी केल्यास बहुपत्नीत्वाला परवानगी दिली जाणार नाही.
- गोव्यात जन्मलेली कोणतीही व्यक्ती बहुपत्नीत्व करू शकत नाही.
- समान नागरी कायद्यावर विधी आयोगाचे मत : 2018 मध्ये या मुद्द्यावर स्थापन करण्यात आलेल्या विधी आयोगाने म्हटले आहे की, सध्या समान नागरी कायदा आणणे शक्य नाही.
- त्याऐवजी सध्याच्या वैयक्तिक कायद्यात सुधारणा करायला हवी
6) WHO ने जागतिक सार्वजनिक आरोग्य आणीबाणी घोषित : Mpox
- डेमोक्रॅटिक रिपब्लिक ऑफ काँगोमध्ये रोगाचा प्रादुर्भाव अधिक पसरत आहे.
- शेजारच्या बुरुंडी, केनिया, खांडा, युगांडा येथे प्रकरणे आढळली.
- डेमोक्रॅटिक रिपब्लिक ऑफ काँगोमधील व्हायरल संसर्गाचा उद्रेक शेजारच्या देशांमध्ये पसरल्यानंतर जागतिक आरोग्य संघटनेने एमपॉक्सला 2 वर्षांत दुसऱ्यांदा जागतिक सार्वजनिक आरोग्य आणीबाणी घोषित केली.
- Mpox जवळच्या संपर्कातून पसरू शकतो. सहसा सौम्य, दुर्मिळ प्रकरणांमध्ये ते प्राणघातक असते.
7) फाळणीच्या भीषण आठवणींचा दिवस- २०२४
- फाळणीचा भयंकर स्मरण दिवस, ज्याला हिंदीमध्ये “विभजन विभिषिका स्मृती दिवस” म्हणून ओळखले जाते, हा भारतामध्ये दरवर्षी 14 ऑगस्ट रोजी साजरा केला जातो.
- हा दिवस 1947 च्या भारताच्या फाळणीदरम्यान अनुभवलेल्या अपार दुःख आणि नुकसानाची एक आठवण म्हणून काम करतो.
- पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी 2021 मध्ये हा दिवस घोषित केला.
8) आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट परिषद (ICC) ने जुलै 2024 साठी ICC प्लेयर्स ऑफ द मंथ पुरस्कार प्राप्तकर्ते जाहीर केले आहेत.
- इंग्लंडच्या गुस ऍटकिन्सन आणि श्रीलंकेच्या चामारी अथापथु यांना त्यांच्या अपवादात्मक योगदानासाठी अनुक्रमे पुरुष आणि महिला क्रिकेटमध्ये उत्कृष्ट कामगिरी करणारा म्हणून सन्मानित केले.
9) डॉ मोहन यादव यांच्या नेतृत्वाखाली मध्य प्रदेश राज्याने मासिक पाळीच्या आरोग्य आणि स्वच्छतेबाबत एक क्रांतिकारी पाऊल उचलले आहे.
- याद्वारे राज्य सरकारने किशोरवयीन मुलींना सॅनिटरी नॅपकिन खरेदी करण्यासाठी थेट रोख रक्कम देण्याची योजना सुरू केली आहे.
- हा अभिनव दृष्टिकोन मध्य प्रदेशला इतर राज्यांपेक्षा वेगळे करतो जे सामान्यत: मोफत सॅनिटरी नॅपकिनचे वितरण करतात.
Join our Telegram and WhatsApp channels dedicated to studying and preparing for the MPSC, UPSC and Banking exams. Stay ahead in your exam journey with valuable insights, expert tips and comprehensive study materials. Let’s achieve success together!
MPSC, UPSC आणि Banking परीक्षांचा अभ्यास आणि तयारी करण्यासाठी आमच्या समर्पित Telegram आणि WhatsApp चॅनेलमध्ये सामील व्हा. मौल्यवान अंतर्दृष्टी, तज्ञांच्या टिप्स आणि सर्वसमावेशक अभ्यास सामग्रीसह तुमच्या परीक्षेच्या प्रवासात पुढे रहा. चला एकत्र यश मिळवूया!
Telegram Channel || WhatsApp Channel